Dostrzegamy potrzeby osób ze spektrum autyzmu
Aby sprostać oczekiwaniom terapeutów oraz osób pracujących z dziećmi i młodzieżą ze spektrum autyzmu, zainteresowanych zwiedzaniem oraz udziałem w proponowanych przez Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu formach edukacyjnych, stworzyliśmy ścieżkę edukacyjną, która łączy zwiedzanie Miasteczka Galicyjskiego ze specjalną ofertą warsztatów terapeutycznych.
Zależało nam na zwiększeniu dostępności zbiorów nowosądeckiego muzeum oraz dostosowaniu naszej oferty do potrzeb tej grupy zwiedzających, tak by pomóc im w komunikacji interpersonalnej oraz ułatwić zrozumienie treści ekspozycji, dlatego skupiliśmy się również na tym, by przygotować grupę do udziału w zajęciach i warsztatach terapeutycznych.
Jak przygotować dobrą ofertę?
Naszą pracę rozpoczęliśmy od rozmów z przedstawicielami stowarzyszeń, terapeutami oraz nauczycielami, którzy pracują z osobami ze spektrum autyzmu, poznaliśmy środowisko tych osób, potrzeby oraz problemy, z jakimi borykają się ich podopieczni w trakcie zwiedzania przestrzeni muzealnych.
Podczas wstępnych przygotowań towarzyszyło nam hasło KOMUNIKACJA. Poznając nowe środowisko, musieliśmy przyzwyczaić się do zupełnie innego niż dotąd sposobu komunikowania się i przekazywania informacji. Wiedzieliśmy, że ten werbalny nie jest wystarczający, dlatego uznaliśmy, że potrzebne są jeszcze odpowiednie materiały, które mogłyby pomóc uczestnikom w zapoznaniu się z nowym środowiskiem i przygotować ich do poszczególnych etapów zwiedzania czy udziału w warsztatach.
Kolejne hasło to PIKTOGRAM ‒ fantastyczna forma wykorzystująca proste znaki graficzne, bardzo skuteczna i jednocześnie ułatwiająca komunikację. Piktogramy stosowane są przez terapeutów i nauczycieli w procesie edukacyjnym i wychowawczym.
W obecnym świecie proste znaki graficzne zastępują nam komunikację werbalną. Percepcja wzrokowa towarzyszy nam niemal we wszystkich działaniach, dlatego przekazanie niektórych informacji w sposób obrazkowy znacznie ułatwia ich odbiór.
Najpierw przygotowaliśmy wizualizację dostosowaną do ekspozycji, która prezentuje nasze zbiory, a później wizualizację przedstawiającą kolejne etapy scenariusza warsztatów terapeutycznych.
To ważne, aby na każdym etapie prac, które wiążą się z tworzeniem lub wykorzystywaniem gotowych znaków graficznych, mieć stały kontakt z ekspertami i specjalistami wykorzystującymi je w swojej pracy. W naszym przypadku przygotowany zestaw znaków konsultowaliśmy z opiekunami przedszkola terapeutycznego, które miało odwiedzić nasz oddział.
Dzięki temu zestawy piktogramów były dostosowane do potrzeb tej właśnie grupy odbiorców, a nauczyciele w przedszkolu mogli wcześniej przygotować grupę do udziału w zajęciach edukacyjnych i zaprezentować dzieciom piktogramy, które zobaczą w naszym muzeum.
Zestawy piktogramów:
- zwiedzanie Miasteczka Galicyjskiego: w tym zestawie umieściliśmy piktogramy przedstawiające ścieżkę edukacyjną, czyli znaki odzwierciedlające kształty wybranych budynków;
- miejsca czynności: tu zostały umieszczone znaki graficzne symbolizujące muzeum, kasę, szatnię, korytarz, toalety, osobę przewodnika, wejście, wyjście, warsztaty, a także ogólny znak pokazujący czynności wykonywane podczas zajęć;
- tablica komunikacyjna: podstawowe znaki informacyjne dotyczące samopoczucia, oceny wykonania czynności, czasu, itp.;
- zasady i ostrzeżenia: znaki informacyjne i ostrzegające, np. przed specyficznym zapachem, różnicami w oświetleniu, zakazujące wstępu w dane miejsce oraz te, które sugerują, by zwrócić uwagę na przewodnika.
Istotną sprawą w procesie przygotowania oferty dla osób ze spektrum autyzmu jest wyznaczenie przewodnika, który będzie współpracował od samego początku: od tworzenia piktogramów, po prowadzenie warsztatów. To ważne, by uczestnicy czuli się bezpiecznie, a jednocześnie pozwala na efektywne wykorzystywanie znaków graficznych podczas całego pobytu w Muzeum. Osoba opiekująca się grupą powinna jak najczęściej wskazywać odpowiednie znaki graficzne i wykorzystywać gestykulację, a swoją empatyczną postawą, uśmiechem i cierpliwością zapewniać uczestnikom komfort odbioru otaczającej ich rzeczywistości.
Oferta Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu dla osób ze spektrum autyzmu jest przygotowana dla Gmachu Głównego oraz Miasteczka Galicyjskiego. Obecnie tworzymy specjalną ścieżkę edukacyjną dla tej samej grupy odbiorców w Sądeckim Parku Etnograficznym.
Działania związane z przygotowaniem takiej oferty w pełni wpisują się w projekt „Małopolska. Kultura wrażliwa” zainicjowany w 2016 roku przez Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego. Jego realizacja sprawia, że otwieramy się na potrzeby wszystkich, którzy zechcą zwiedzić różne oddziały naszego muzeum.
Daniel Lachor, koordynator dostępności w Muzeum Okręgowym w Nowym Sączu